BioVak 2011 – Veredelingsplein Organicseeds.nl toonde op de BioVak’11 voor groot aantal biologische gewassen de beste rassen
In 2011 werd voor het vierde achtereenvolgende jaar de BioVak gehouden. De beurs groeit elk jaar flink door, evenals de vraag naar biologische producten. Dit jaar was er weer een record aantal standhouders. Alle sectoren waren vertegenwoordigd. Het Veredelingsplein Organicseeds.nl op de BioVak was ook nog weer iets groter geworden. Dat gold zeker ook voor de aardappelkweekbedrijven.
De veredeling van geschikte rassen voor de biologische teelt is een topsport. Nederland scoort daarin bijzonder goed, al zijn we er nog niet. Phytophthora infestans is in sommige jaren vaak nog een grote spelbreker in de teelt van aardappelen. Maar inmiddels zijn er een paar nieuwe rassen, die vroeg tot een hoge opbrengst leiden en die bovendien weinig schurftgevoelig zijn. Dat laatste is een belangrijke eigenschap op schurftgevoelige gronden en bij langere perioden van droogte. Op het Veredelingsplein Organicseeds.nl kon men zich hierover en ook over andere veelbelovende rassen van een zeer groot aantal gewassen laten informeren.
Tijdens de opening werd duidelijk gemaakt, dat de sector in Nederland niet op zichzelf staat. Duurzame landbouw staat immers ook voor het voeden van alle wereldburgers? Om dit zichtbaar te maken was de ambassadeur van Algerije, Hare Excellentie mevrouw Nassima BAGHLI, gevraagd om samen met de burgemeesters van ruim 26 agrarisch georiënteerde Nederlandse gemeenten en samen met schoolkinderen uit elk van die gemeenten de officiële opening te verrichten voor de hoofdingang van de IJsselhallen te Zwolle.
Algerije was in 2010 voor Nederland het grootste exportland voor pootaardappelen. Met een deel van de 8,4 miljoen ha landbouwgrond in Algerije heeft de Algerijnse overheid grootse plannen. En er komt ook daar steeds meer belangstelling voor de biologische productiemethode.

Veel aardappelrassen en groenbemesters voor de biologische teelt
Op 24 juni 2010 vond op het Biologische bedrijf van de Proefboerderij Kollumerwaard (SPNA) te Munnekezijl een Open dag Organicseeds.nl plaats. Bezoekers hebben ‘s middags en ‘s avonds een groot aantal rassendemonstratieveldjes biologische poot- en consumptieaardappelen bezichtigd. De handelshuizen gaven daarbij een toelichting en er werden resultaten van proefrooiingen getoond, die de ochtend van dezelfde dag waren uitgevoerd.
Er werd dit jaar een record van 30 rassen / nummers van aardappelen gedemonstreerd. Het ging om de biologische teelt van zowel pootaardappelen als van consumptieaardappelen. Van het demoproefveld is een verslag met als titel “Vergelijking aardappelrassen en -zaailingen voor de biologische teelt” beschikbaar. Het betreft de resultaten van 2010. Maar ook zijn er overzichten in opgenomen met de resultaten van de waarnemingen in de jaren 2008 – 2010.
Verder werden er ook rassen van groenbemesters getoond. Witte lupine, Blauwe lupine,Japanse Haver, en drie verschillende rassen bladrammenas (Respect, Image, Karakter) voor de biologische teelt werden gedemonstreerd.

Verslag van een excursie naar demoveldjes met rassen voor de biologische teelt op 23 juni 2008 op de proefboerderij Kollumerwaard te Munnekezijl (Noord-Nederland).

Juni 2008

Getoond werden 4 zomertarwerassenen 23 aardappelrassen.

Zomertarwe

Op 24 april 2008 zijn de demoveldjes met de rassen Epos, Pasteur, Lavett en Tybalt ingezaaid. Voor de zaai is de drijfmest er op gekomen. Daardoor wordt de stikstof naar verwacht beter opgenomen dan wanneer de drijfmest later zou worden toegediend. Naast de veldjes met deze 4 rassen staat het ras Epos. Het betreft een gewas in omschakeling. Volgend jaar is het perceel biologisch.
De proefboerderij denkt dat de vaste mest dit jaar niet goed tot zijn recht komt. Dit komt omdat het te droog is, de plant kan het stikstof daardoor niet opnemen.
Er zijn stikstof monsters genomen. Er zit 25 ton rundveedrijfmest onder. Door de droogte mineraliseert er nu weinig stikstof. De maanden mei en juni zijn dit jaar uitzonderlijk droog. Er is een ander stuk van het perceel dat beregend wordt (elke week 30 ml). Daar komt 135 kg stikstof vrij.

De tarwe is op een afstand van 27 cm ingezaaid omdat er geschoffeld wordt om het gewas schoon te houden. Dit jaar is het 1x geschoffeld. Er zit nu geen bijbemesting op. Eigenlijk zou dat in deze periode moeten gebeuren, maar omdat de zomertarwe in omschakeling staat, gaat het nu niet zo om de eiwitten. Bovendien is de kleur niet verkeerd, dus bemesting is niet nodig.

Agrifirm en Wiersum – Plant breeding

door Koos Kruiger (Agrifirm)
en Ingeborg Westerdijk (Wiersum – Plant breeding)

De heer Kruiger complimenteert de proefboerderij omdat de rassenveldjes er prachtig bijstaan. Agrifirm wil graag tarwe met een hoge betrouwbare bakwaarde, veel blad, en zo weinig mogelijk schotgevoeligheid. Het laat de bakwaarde elk jaar controleren door een proefbakker (Cor Pool; hij heeft een proefbakkerij bij Harry Donker in Middenmeer). Er wordt dan gekeken welk ras het mooiste brood geeft. Bij de bakproef geeft Epos het mooiste brood.
Het ras Epos heeft veel blad en heeft een betrouwbare bakwaarde. Het geeft een goede opbrengst, maar is erg gevoelig voor schot en fusarium.
Voor een nieuw ras voor de biologische teelt zoals Epos en Lavett is 40.000 ha nodig om het kweekwerk rendabel te maken. Dat staat er biologisch bij lange na niet.

Er zijn nieuwe (biologische) rassen voor onderzoek meegenomen van biologisch naar gangbaar. Wiersum – Plant breeding richt zich op de veredeling van zomertarwerassen voor de gangbare teelt. Evt. rassen voor de biologische teelt zijn afgeleiden uit dit programma.

Het ras Tybalt is vatbaar voor fusarium. Pasteur daarentegen heeft goede resistentie tegen deze aarziekte. Tybalt geeft een zeer hoge opbrengst en is resistent tegen meeldauw, gele- en bruine roest. Pasteur geeft een opbrengst die vergelijkbaar is met die van Lavett. Pasteur is weinig vatbaar voor meeldauw en resistent tegen gele- en bruine roest.

Epos is een pracht tarwe met hoge opbrengst, nog boven Lavett, maar Epos is bijzonder schotgevoelig, ook op fusarium moet sterk gelet worden. Epos is daarentegen weinig tot niet vatbaar voor gele roest en meeldauw.

Lavett is geen bladrijke tarwe en laat daardoor meer licht door. Maar door de lange lengte van de steel laat ze toch minder licht door dan Tybalt en Pasteur, terwijl ze op dezelfde zaaiafstand staat. Minder licht bevordert de onkruid onderdrukking.
De opbrengst van tarwe wordt bepaald door de korrels per kafdeel. En het aantal aren per m2. Of het goed afvult, kan niet goed beïnvloed worden.
Vorig jaar hadden we een duizend korrel gewicht van ongeveer 30. Normaal is dat tegen 50. Dat scheelt alweer 25% van de opbrengst.
De schotgevoeligheid kun je niet beïnvloeden, maar je kunt wel gewaarschuwd worden. Als de korrel in een deegrijp stadium is en je hebt in die periode warm weer, waardoor de de temperatuur piek overschreden wordt, dan verkort dat de duur van de kiemrust. Hierop kan ingespeeld worden door vroeg te oogsten.

Pasteur heeft een hoog eiwit gehalte, maar bakt minder goed af. Dit moet ook per regio bekeken worden vanwege de verschillende omstandigheden.

Aardappelen

De aardappelen staan op een biologisch perceel en zijn in november bemest met 40 ton/ha vaste geitenmest. Ondanks de uitzonderlijke droogte in de maanden mei en juni gaat de ontwikkeling van de aardappelen wel door.

Van Rijn-KWS

door Maurice Hadders

Biogold
Biogold is een eigen ras van Van Rijn. Het is gekruist met abpt-materiaal uit Wageningen. In dit materiaal is Phytophthora resistentie ingekruist. Daarna is het terug gekruist met landbouwkundig betere aardappelrassen. Hier zijn 10.000-den klonen uit ontstaan, waarvan er maar 1 is overgebleven, de Biogold. Biogold is het grootste biologische ras van Van Rijn.
Het is een vroeg ras, met een hoge Phytophthora resistentie. Het ras heeft een goede opbrengst en consumptiekwaliteit. Vorig jaar was de opbrengst gemiddeld 30 ton/ha., zonder noemenswaardige problemen. Het ras mocht voor de Duitse markt nog iets geler zijn en verder ook meer vast kokend zijn. Op schurft scoort het ras matig.
Een constante opbrengst is voor een aardappelras heel belangrijk en aan dit aspect voldoet de Biolgold uitstekend.

Biogold heeft relatief veel stikstof nodig. Een ruime bemesting is dus noodzakelijk.
Momenteel staat er 30 ha pootgoed. De afzet is met name in Nederland en België en men is bezig met een afzetmarkt in Engeland.

Spirit
Spirit heeft een goede vroege loofontwikkeling. De rijptijd is middenlaat, maar de knolgroei is minder laat. Spirit wordt nu 4 jaar biologisch geteeld. De opbrengst was vorig jaar 27 ton/ha. Er was toen 1,5 ha vermeerdering biologisch van geteeld. Dit jaar is er 3,5 ha vermeerdering gepoot.
Spirit heeft een hoog resistentie cijfer tegen Phytophthora in de knol. De schurftgevoeligheid valt mee.

Inova
Het ras Inova is ontwikkeld door Van Rijn. Inova moet het vooral hebben van haar vroegheid. Ze heeft een mooie knolvorm en kooktype. Inova scoort op schurft een 6. Dat is iets beter dan Biogold. De aardappel ziet er mooi geel uit en is goed van vorm. Maar ze is alternaria gevoelig. De resistentie cijfers wat betreft Phytophthora zijn niet heel bijzonder. In Duitsland is het gangbaar een goed geteeld ras. Het wordt geëxporteerd vanuit Marokko en Egypte als consumptie aardappel. Het is een ras met weinig problemen.

VR 01-316
VR 01-316 is een ras met stijl looftype. Door kruising met abpt-materiaal uit Wageningen heeft het een goede resistentie tegen Phytophthora in zowel het loof als in de knol. Voor beide heeft het ras het cijfer 9. De aardappel is ovaal en glad. Het ras is iets geler dan Biogold. Ze scoort op rijpheid een 7.
De opbrengst is goed, maar iets aan de late kant. Het alternaria cijfer is niet zo goed. VR-013-16 heeft een 6 op schurft. Dat betekent dat het niet in het gebied rond Harlingen geteeld kan worden. Het ras is nu 3 jaar getest.
Van Rijn heeft hoge verwachtingen van dit ras.

Satellite
Satellite is een vroeg ras met een goede chipskwaliteit en opbrengst. De bruto tonnen zijn niet hoog, maar wel allemaal geschikt voor de chips.
Gangbaar staat er nu 20 ha pootgoed van dit ras. De Phytophthora resistentiecijfers zijn redelijk. Het ras is vrij gevoelig voor alternaria.

VR 98-1111
VR 98-1111 is een eigen ras met een snelle loofontwikkeling. Het onder water gewicht is gemiddeld ca. 370 gr. Als het gangbaar dit jaar goed gaat, hebben we een heel goed ras. Door kruisingen met abpt-materiaal is de Phytophthora resistentie hoog, zowel in het loof als in de knol. De AM-resistentie is hoog (ABCDE). De wortel is diep, dik en stevig, de knol ruw. Op verkleuring scoort dit ras een 7. Het is een wat later ras.

Nicola
Nicola is een meer risicovol ras, maar er wordt wel veel naar gevraagd, vooral in Duitsland. De consumptie vorig jaar was een drama. Het ras is heel laat. Toen de Phytophthora begon, kwam de opbrengst bij deze aardappel pas op gang. Maar er is wel veel vraag naar. De aardappel is geelvlezig. Dit ras heeft een van oorsprong Duitse kweker. Het ras is bekend vanuit de gangbare teelt.

Agrico / Bioselect

door Jacques Vergroesen

Bioselect heeft een uitgebreide biologische veredeling. De sector heeft het nodig en aangezien Bioselect een coöperatie is met biologische telers, heeft ze zich deze verplichting opgelegd. Bij Agrico zijn twee biologische hobbykwekers aangesloten. Ze hoopt dat in de verre toekomst rassen uit het biologische programma kunnen worden ingezet voor de gangbare teelt. Daarom wordt er nu geld ingestoken. Eerst was het zo dat bij gangbare rassen werd gekeken of ze ook geschikt waren om biologisch te telen. Nu is het zo dat bij biologische rassen ook wordt gekeken of ze geschikt zijn voor gangbaar. Er vindt dus een tendens verschuiving plaats.
De meeste rassen op de demoveldjes van Bioselect (Agria, Junior, Santé, Ditta en Raja) komen nog uit het gangbare circuit.

Agria
De Agria is eigenlijk de biologische Bintje. Je kunt hem overal voor gebruiken. Dus lukt het om een goede opbrengst te krijgen, dan krijg je er zeker een goede prijs voor. Het is een laat ras en heeft veel wortel. Als laat ras is de Agria kwetsbaar voor Phytophthora. Het ene jaar is de opbrengst daardoor 12 ton/ha, het andere jaar 30 ton. Voordeel van dit ras is: wat voor aardappel het ook is, je kunt het altijd kwijt. Het heeft verschillende doeleinden: het kan zowel voor frites, als voor tafelaardappel en voor chips gebruikt worden. Het ras heeft een vrij groot areaal, zowel voor consumptie als voor pootgoed.

Junior
Junior is een vroeg ras. In juni kan het al gerooid worden. Het kan af land zo naar de afnemers. Junior wordt veel geteeld op zandgronden.
Er is geprobeerd de Phytophthora resistentie te verbeteren. Junior heeft problemen met virussen. Het ras heeft veel knollen.
Sinds een jaar of 3 zijn er problemen met virussen in de biologische sector.

Santé
Santé is een midden vroeg ras, dat resistent is tegen virussen. Dit ras houdt het lang genoeg vol tegen Phytophthora om nog een goede opbrengst te kunnen halen. Het knoltype is vergelijkbaar met de Biogold. Het ras is iets later in de knolzetting, maar er zit al vrij snel een goed product aan. Santé is een tijdje erg populair geweest, maar is gevoelig voor problemen rond de opkomst. Het ras is iets melig kokend. De biologische markt vraagt echter meer vastkokende aardappelen.

Ditta
Ditta heeft een vastkokende kwaliteit. Het ras is vergelijkbaar met Nicola. De Phytophthora resistentie in het loof is laag bij Ditta. Maar in de meeste jaren kunnen de telers hier goed mee om gaan. Er is nu 50 ha pootgoed van. Het is veel gevraagd in Frankrijk, Denemarken en Zweden. In heel Europa is er veel vraag naar. Het is het grootste biologische ras in Europa.

Raja
Raja heeft een goede Phytophthora resistentie. Dit ras houdt het heel lang vol, het is geen vroeg ras. Het ras bestaat in de biologische sector eigenlijk alleen omdat het rood is. Er worden weinig rode biologische rassen gekweekt, terwijl er wel vraag is naar biologische rode aardappelen. Er kunnen chips van dit ras worden gemaakt. De opbrengst is goed.

Toluca
Toluca komt uit het Phytophthora programma en is speciaal geselecteerd voor de biologische teelt. Het ras is veelbelovend en heeft een hoge Phytophthora resistentie in het loof. De knol is meer Phytophthora gevoelig. De aardappel is lichtgeel en heeft een mooie vorm en huid. Er staat nu 3,5 ha pootgoed van.

C. Meijer

door Guus Heselmans

Het kweekbedrijf is de laatste jaren sterk gegroeid en heeft een aantal sterke rassen in diverse segmenten. Ruim 12 jaar geleden is het bedrijf een samenwerking begonnen met een biologische hobbykweker, Niek Vos, die door Meijer ontwikkelde zaailingen onder biologische omstandigheden selecteert. Hieruit is de “Bionica” geboren.

Bionica
Bionica is een middenvroege witvlezige aardappel voor de versmarkt. Dankzij haar zeer hoge Phytophthora resistentie is dit ras tevens uitermate geschikt voor de biologische teelt. Bionica heeft een rond-ovale vorm, heeft een kooktype B en is ook geschikt om thuis friet van te bakken.
Kruising: Pentland Ivory x CMK1988-169-005
Er zijn binnen en buiten Nederland partijen, die belangstelling hebben dit ras te vermarkten.

Terra Gold
Terra Gold is een tafelaardappelras, zowel geschikt voor de biologische teelt als voor traditionele teelten; middellaat ras met goede kookkwaliteit;
kooktype BC (vrij kruimig);
kruising: CMK 1987-206-001 x Fresco.
Terra Gold is een laat ras met goede Phytophthora resistentiecijfers. Het vlees is geel en de knol is ovaal. Het loof heeft wel wat van spinazie weg.

Melody
Melody leent zich uitstekend voor de gewassen tafelaardappelmarkt en grillmarkt;
Het ras heeft goede kookeigenschappen. Geen verkleuring na koken, een volle smaak en een goede textuur;
kruising: VE 7445 x W 72-22-496;
kooktype BC (kruimig);
lange kiemrust;
De robuuste, stressbestendige planten zorgen voor een goede en oogstzekere productie. Melody is een laat ras en heeft een lage Phytophthora resistentie voor het loof. Het cijfer voor Phytophthora resistentie in de knol is een 7,5. In de gangbare sector doet dit ras het goed. Bovendien is dit ras erg lekker van smaak. De knol is ovaal en de vleeskleur geel.

Musica
Musica is een diepgele vastkoker met smaak. Ook voor de teler een interessante aardappel; productief, middenvroeg met resistentie tegen het Y-virus en tegen een scala aan aardappelmoeheid veroorzakers (A, BC en D). De vleeskeur is geel en de knol lange ovaal. Dit ras heeft vrij lage Phytophthora loof resistentiecijfers.
Kruising: CMK1993-042-005 x LADYCHRISTL

CMK-1999-018-011
CMK-1999-018-011 is een vroeg ras voor de chipsmarkt, met een wittige vleeskleur en een ronde knol. De Phytophthora resistentiecijfers voor het loof zijn vrij laag, maar gezien de vroegheid nog wel interessant. Het ras is sterk en heeft goede wortels, maar is schurftgevoelig. Kruising Bonanza x Lady Jo

HZPC / Bonna Terra

door Jeroen Bakker

Annabelle
Vastkokende aardappel die in de Nederlandse supermarkt duidelijk een plaats heeft veroverd. Uitstekend van smaak. In Duitsland ook zeer gewaardeerd voor de salademarkt vanwege de vastkokendheid. Nu wordt geprobeerd om er ook biologisch mee te telen. Het is een vlezige langovale aardappel. Het ras is vroeg en Phytophthora gevoelig. Het ras kan een zeer hoge opbrengst geven, mits de stikstofgift voldoende wordt bijgehouden.

Antoinet
Antoinet is een midden-vroeg ras met een vroege knolzetting. De vleeskleur is donkergeel en geschikt voor de tafelaardappelmarkt in Noordwest en Midden Europa. De aardappel is rondovaal. Ze blinkt niet uit in Phytophthora resistentie of vroegheid. Er gaat geprobeerd worden ook dit ras biologisch te telen.

Canberra
Canberra is een rode uniforme aardappel met een gladde schil. In Oost en Zuid Europa doet deze aardappel het erg goed. Bovendien geschikt voor de vroege teelt in Noordwest Europa. De Phytophthora resistentie in het loof is niet goed, in de knol wel (cijfer een 7,5). De aardappel is ovaal en staat kort op de stengel. Middenvroeg met een normale knolzetting.

Carrera
Carrera is een mooi vroeg primeurras. Het ras wordt veel gevraagd in het Middellandse Zeegebied. Het ras heeft geen bijzondere Phytophthora cijfers, maar ze is zeer vroeg in de knolzetting. De knollen zijn rondovaal en vrij vastkokend.

Pompoenen

De pompoenen van Vitalis en De Bolster moeten nog opkomen. Het pompoenen zaad met dunne zaadhuid is als eerste helemaal opgekomen. Mooi egaal ook.